Niedobór witaminy D3 - przyczyny, skutki, objawy

Wydawałoby się, że witamina D3 cieszy się w ostatnich latach ogromną popularnością - powstały już setki, jeśli nie tysiące publikacji, które świadczą o jej wielokierunkowym działaniu na cały organizm. Niestety, kwestia jej niedoboru i suplementacji nadal jest przez większość osób bagatelizowana. Dowiedz się dlaczego warto dbać o prawidłowy poziom „witaminy słońca” i jakie są skutki jej niedoborów!

Niedobór witaminy D3 dotyczy prawie 90% Polaków

Witamina D3, czyli cholekalcyferol, różni się zasadniczo od innych witamin poprzez fakt, że nasz organizm potrafi samodzielnie ją produkować. Synteza tej witaminy zachodzi w skórze, pod wpływem ekspozycji na promieniowanie słoneczne o długości fali 280–315 nm (co odpowiada promieniowaniu UV-B). Wydawałoby się, że wyklucza to całkowicie możliwość niedoboru witaminy D3. Nic bardziej mylnego!

 

Badania jednoznacznie wskazują, że okresowe niedobory witaminy D3 występują u prawie 90% dorosłych Polaków. Niewiele lepiej jest wśród dzieci i nastolatków - braki witaminy D3 dotyczą aż 64% młodzieży między 9. a 13. rokiem życia. Dlaczego te informacje są tak bardzo niepokojące? Jeżeli dokładnie przyjrzymy się funkcjom witaminy D3 okazuje się, że jej długotrwałe niedobory przyczyniają się do rozwoju wielu przewlekłych chorób.

Nie tylko krzywica! Objawy niedoboru witaminy D3

Witamina D3 przez długi czas łączona była jedynie z gospodarką wapniowo-fosforanową, a jej niedobór z rozwojem krzywicy u dzieci i osteoporozy u dorosłych. Rozwój nauki w ostatnich dekadach pokazał, że witamina D3 pełni w ludzkim organizmie o wiele więcej funkcji niż nam się pierwotnie wydawało. Jej obecność jest niezbędna w prawidłowym funkcjonowaniu wszystkich tkanek organizmu, a niedobór może objawiać się:

  • zaburzeniami mineralizacji i deformacjami kości;
  • bólami kostno-mięśniowymi;
  • spadkiem siły i wytrzymałości mięśniowej;
  • podwyższeniem wartości ciśnienia tętniczego;
  • spadkiem wrażliwości na insulin;
  • stanami depresyjnymi;
  • przewlekłym zmęczeniem i ogólnym osłabieniem;
  • spadkiem dporności;
  • zaburzeniami płodności.

Ciche skutki niedoboru witaminy D3, o których warto wiedzieć

Objawy niedoboru witaminy D3, mimo że są poważne i istotnie wpływają na komfort życia, są bardzo łatwe do przeoczenia. Niestety, badania potwierdzają, że długotrwałe braki tej witaminy niosą za sobą odległe skutki. 

Dużo wspomina się o skutkach niedoboru witaminy D3 w obrębie układu sercowo-naczyniowego. Jest to szczególnie ważny temat, z uwagi na fakt, że choroby tego układu są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów wśród Polaków. Dowiedziono, że deficyt witaminy D3 przyczynia się do zaburzenia kurczliwości serca, a także predysponuje do przerostu lewej komory serca i jego niewydolności. Nie należy zapominać również o powiązaniu niedoborów z rozwojem nadciśnienia tętniczego i zmian miażdżycowych w naczyniach.

Równie ważnym zagadnieniem jest wpływ niedostatecznego poziomu witaminy D3 na rozwój chorób autoimmunologicznych. Niedobory nie tylko powodują obniżenie ogólnej odporności na drobnoustroje, ale powiązane są z nieprawidłową reakcją komórek odpornościowych na tkanki organizmu. Udowodniono, że niedobory witaminy D3 zwiększają ryzyko wystąpienia między innymi: cukrzycy typu 1, tocznia rumieniowatego, stwardnienia rozsianego czy też chorób zapalnych jelit.

Warto również podkreślić wpływ braków witaminy D3 na zwiększenie ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych. Istnieją silne dowody, które wskazują na powiązanie niedoborów z rozwojem takich nowotworów jak: rak jelita grubego, rak sutka czy rak prostaty. Są to jedne z najczęściej występujących, a jednocześnie zbierających największe żniwo, chorób nowotworowych w Polsce. Wprawdzie regularna suplementacja witaminy D3 nie wyeliminuje całkowicie ryzyka zachorowania, jednak może stanowić istotny element profilaktyki przeciwnowotworowej.

Suplementacja witaminy D3 - jakie są najnowsze zalecenia?

Z uwagi na szerokość geograficzną i ilość słonecznych dni w naszym kraju, każdemu zaleca się obligatoryjną suplementację witaminy D3 w okresie od października do marca. W miesiącach wiosenno-letnich dodatkowa podaż tej witaminy nie jest konieczna, pod warunkiem przebywania na słońcu co najmniej 15 minut dziennie, w godzinach od 10:00-15:00, z odkrytymi podudziami i przedramionami oraz bez stosowania kremów z filtrem UV.

Dawka witaminy D3 powinna być ustalona indywidualnie, biorąc pod uwagę wiek, masę ciała, porę roku, dietę, a także tryb życia danej osoby. Istnieje również szereg schorzeń, które predysponują do deficytów witaminy D3. W takim przypadku suplementacja witaminy D3 powinna być prowadzona przez lekarza, pod ścisłą kontrolą stężenia metabolitu 25(OH)D w surowicy krwi. W grupie ryzyka są osoby chorujące między innymi na:

  • choroby autoimmunologiczne - cukrzycę typu 1, chorobę Hashimoto czy reumatoidalne zapalenie stawów;
  • zaburzenia trawienia i wchłaniania - mukowiscydozę, choroby zapalne jelit, a także osoby po przebytej operacji bariatrycznej;
  • choroby metaboliczne - cukrzycę typu 2, otyłość, zespół metaboliczny;
  • choroby wątroby - niewydolność, stłuszczenie;
  • choroby nerek - niewydolność, stan po przeszczepie;
  • zaburzenia narządu ruchu - krzywicę, osteoporozę, bóle kostne;
  • choroby endokrynologiczne - zaburzenia wydzielania tarczycy i przytarczyc, niedoczynność przysadki.

Suplementując witaminy rozpuszczalne w tłuszczach warto zwrócić uwagę na jakość i formę zażywanych preparatów. Płyn doustny DEKAs Plus sprawdza się szczególnie dobrze w przypadku małych dzieci, które mają problem z połykaniem. Dla młodzieży i osób dorosłych dedykowane są tabletki do żucia DEKAs Plus lub żelowe kapsułki DEKAs Plus.

 

  1. Płudowski P, Ducki C, Konstantynowicz J, Jaworski M. Vitamin D status in Poland. Pol Arch Med Wewn. 2016 Aug 9;126(7-8):530-9.
  2. Matyjaszek-Matuszek B, Lenart-Lipińska M, Woźniakowska E. Clinical implications of vitamin D deficiency. Prz Menopauzalny. 2015;14(2):75–81.
  3. Pilz S, Zittermann A, Trummer C, et al. Vitamin D testing and treatment: a narrative review of current evidence. Endocr Connect. 2019;8(2):R27–R43.
  4. Thacher TD, Clarke BL. Vitamin D insufficiency. Mayo Clin Proc. 2011;86(1):50–60.
  5. Rusińska A, Płudowski P, Walczak M i in., ZASADY SUPLEMENTACJI I LECZENIA WITAMINĄ D – NOWELIZACJA 2018 r. POSTĘPY NEONATOLOGII 2018;24(1)