Witaminą K nazywa się dwa związki rozpuszczalne w tłuszczach - filochinon i menachinon. Są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ odgrywają ważną rolę w procesach krzepnięcia krwi i mineralizacji kości. Niedostateczna podaż tej witaminy wiąże się z charakterystycznymi objawami, które w skrajnych przypadkach mogą zagrażać życiu. Dowiedz się więcej o przyczynach niedoboru witaminy K oraz zasadach jej suplementacji!

Kto jest narażony na niedobory witaminy K?

Szeroka powszechność witaminy K w żywności sprawia, że jej niedobory są relatywnie rzadkie, a u zdrowych osób praktycznie nie stwierdza się objawów deficytu. Istnieją jednak czynniki, które predysponują do rozwoju niedoboru witaminy K i wymagają specjalnej uwagi. Wśród przyczyn niedoboru wymienia się:

  • okres niemowlęcy - z uwagi na niedorozwój układu pokarmowego i niską zawartość witaminy K w mleku matki, nowonarodzone dzieci narażone są na niebezpieczne krwawienia z niedoboru witaminy K (VKDB);
  • mukowiscydozę - przebieg tej choroby wiąże się z zaburzeniem wchłaniania tłuszczów oraz częstą antybiotykoterą, co bezpośrednio upośledza przyswajanie wszystkich witamin rozpuszczalnych w tłuszczach;
  • choroby wątroby i dróg żółciowych prowadzące do zastoju żółci - zalicza się tu poważne schorzenia, takie jak wirusowe zapalenia czy niedobór α1-antytrypsyny;
  • przewlekłe stosowanie niektórych antybiotyków, leków przeciwgruźliczych i leków przeciwzakrzepowych;
  • operację bariatryczną żołądka - niektóre typy tego zabiegu upośledzają wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach z początkowego odcinka jelita cienkiego. Ponadto operacja bariatryczna mocno obciąża organizm, który wymaga odpowiedniej podaży witaminy K w celu szybszej rekonwalescencji;
  • choroby przewodu pokarmowego upośledzające wchłanianie - można do nich zaliczyć między innymi zespół krótkiego jelita, choroby zapalne jelit czy celiakię.

Skutki niedoboru witaminy K

Witamina K jest jednym z ważniejszych związków, które wpływają na prawidłową krzepliwość krwi - uczestniczy w modyfikacji aż 7 białek związanych z tym procesem. Zaburzenia krzepliwości są jednym z poważniejszych skutków niedoboru witaminy K, chociaż ich nasilenie zależy od zaawansowania deficytu. W skrajnych przypadkach może dojść do niebezpiecznych dla życia krwotoków wewnątrzczaszkowych.

Do poważnych skutków niedoboru witaminy K można zaliczyć zaburzenia w obrębie kośćca. Związek ten wywiera wieloczynnikowy i złożony wpływ na prawidłowy metabolizm kości, dlatego niedobór wiąże się z ich gorszą mineralizacją. Przyczynia się to do rozwoju osteoporozy i zwiększonej podatności kości na złamania.

Nieco mniej wspomina się o związku niedoboru witaminy K z rozwojem schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Niedostateczna podaż tej witaminy powoduje zwiększone odkładanie się wapnia w ścianach naczyń krwionośnych, przez co wzrasta ryzyko miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca. Skutki deficytu witaminy K są także odczuwalne w obrębie układu nerwowego, który jest bardziej narażony na stres oksydacyjny i rozwój zapaleń, a zaburzona synteza sfingolipidów stanowi jeden z patomechanizmów rozwoju choroby Alzheimera.

Charakterystyczne objawy niedostatecznej podaży witaminy K

Objawy niedoboru witaminy K są dość charakterystyczne, ponieważ w większości związane są z zaburzeniami krzepnięcia. Wystąpienie jednego lub kilku objawów powinno być sygnałem alarmowym, przemawiającym za wizytą u lekarza i wykonaniem odpowiednich badań. Do symptomów związanych z niedoborem witaminy K zalicza się:

  • krwawienia z błon śluzowych, w tym krwawienia z nosa czy dziąseł;
  • utrudnione gojenie się ran - nawet tych, które wynikają z drobnych urazów;
  • skłonności do występowania sińców i wybroczyn na skórze;
  • obfite, przedłużające się krwawienia menstruacyjne u kobiet;
  • krwawienia z przewodu pokarmowego;
  • krwiomocz;
  • częste złamania kości.

Suplementacja witamin rozpuszczalnych w tłuszczach powinna być przemyślana

Zawsze podkreślamy, że suplementacja witaminami z grupy ADEK powinna być prowadzona jedynie z przypadku stwierdzonych niedoborów i pod ścisłą kontrolą lekarza. Jest to szczególnie ważne w przypadku witaminy K, która wchodzi w interakcję z przyjmowanymi lekami przeciwzakrzepowymi i obniża ich działanie. W takiej sytuacji, samodzielna suplementacja przyczynia się do zwiększenia ryzyka udaru mózgu lub niebezpiecznego zakrzepu.

Pamiętaj, by wybierać wysokiej jakości suplementy o formie dostosowanej do wieku zażywającej osoby. Dla małych dzieci, które mogą mieć jeszcze problem z połknięciem tabletek, dobrze wybrać płyn doustny DEKAs Plus. Starsze dzieci, młodzież i dorośli mogą wybrać między wygodnymi tabletkami do żucia DEKAs Plus a żelowymi kapsułkami DEKAs Plus. Preparaty te posiadają zwiększoną ilość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, by umożliwić narażonym na niedobory osobom szybkie wyrównanie deficytów.

 

Bibliografia:

  1. DiNicolantonio JJ, Bhutani J, O'Keefe JH. The health benefits of vitamin K. Open Heart. 2015;2(1):e000300. Published 2015 Oct 6.
  2. Eden RE, Coviello JM. Vitamin K Deficiency. [Updated 2020 Feb 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536983/
  3. Vermeer C. Vitamin K: the effect on health beyond coagulation - an overview. Food Nutr Res. 2012;56:10.3402/fnr.v56i0.5329.